Psylocybina jako wsparcie w leczeniu uzależnień

Czym jest i jak działa uzależnienie?

Brytyjska organizacja zdrowia podaje, że nawet 1 na 3 osoby ma jakieś uzależnienie. Poranna kawa, wieczorna sesja gamingowa, czy sobotnie piwo ze znajomymi nie są niczym złym, ale co jeśli zaczynamy wypijać 5 kaw dziennie by móc pracować? Nie dopełniamy codziennych obowiązków, na rzecz spędzania online wielu godzin dziennie? A każdy wieczór celebrujemy alkoholem, by się odstresować i lepiej spać? Według brytyjskiej służby zdrowia, w tych sytuacjach zacząć mówić już o uzależnieniach.

Układ nagrody, regulowany przez dopaminę, odpowiada za uczenie się i podejmowanie decyzji poprzez pozytywne wzmocnienie. Nadużywanie substancji początkowo zwiększa poziom dopaminy, lecz długotrwałe zażywanie prowadzi do obniżenia wrażliwości receptorów dopaminowych, co może powodować silną motywację do dalszego używania narkotyków w celu uzyskania pozytywnego wzmocnienia.

Dysfunkcje układu dopaminowego są również związane z depresją, co może tłumaczyć współwystępowanie uzależnień i depresji. Kluczową rolę w układzie nagrody odgrywa też serotonina, modulująca uwalnianie dopaminy. Jej niedobór, np. po przewlekłej ekspozycji na kokainę, może zwiększać impulsywność i wzmacniać zachowania uzależniające.

Jak możemy podzielić rodzaje uzależnień?

Naukowcy w badaniach opublikowanych w Nature, stworzyli podział nałogów na kilka typów i etapów:

Behawioralne:

Uzależnienia związane z działaniami, które dostarczają intensywnych bodźców i aktywują układ nagrody w mózgu. Obejmują hazard, media społecznościowe, gry komputerowe czy kompulsywne zakupy. Mogą prowadzić do utraty kontroli nad czasem i negatywnie wpływać na życie codzienne.

Chemiczne:

Uzależnienia wynikające z przyjmowania substancji psychoaktywnych, które wywołują wyrzut dopaminy i endorfin, dając chwilowe uczucie przyjemności. Stanowią podstawę alkoholizmu, narkomanii i uzależnienia od leków, prowadząc do fizycznej i psychicznej zależności.

Główne etapy uzależnienia

Proces uzależnienia obejmuje przejście od sporadycznego używania substancji do chronicznego i kompulsywnego jej przyjmowania. W literaturze wyróżnia się trzy główne etapy cyklu uzależnienia:

Faza upojenia

Początkowo działanie substancji daje pozytywne efekty, takie jak euforia, poczucie relaksu, poprawa nastroju czy chwilowa redukcja stresu i lęku. W tej fazie osoba często nie dostrzega negatywnych konsekwencji, a przyjemne doznania wzmacniają chęć ponownego sięgnięcia po substancję. Mechanizm nagrody w mózgu zostaje pobudzony, co prowadzi do wykształcenia silnego skojarzenia między spożyciem substancji a przyjemnością. Na tym etapie uzależnienie wydaje się niegroźne, a używanie kontrolowane.

Faza odstawienia i negatywnych emocji

Z czasem organizm adaptuje się do obecności substancji, co prowadzi do wzrostu tolerancji – konieczne stają się coraz większe dawki, aby osiągnąć ten sam efekt. Kiedy substancja przestaje być dostarczana, pojawiają się objawy abstynencyjne, takie jak drażliwość, niepokój, depresyjny nastrój, bezsenność, a w przypadku silniejszych substancji – nawet bóle ciała, drżenie czy zaburzenia pracy serca. W tej fazie używanie substancji nie jest już motywowane jedynie chęcią przyjemności, ale także uniknięciem nieprzyjemnych konsekwencji jej braku. Osoba zaczyna sięgać po substancję nie tyle dla euforii, co dla złagodzenia objawów odstawienia.

Faza preokupacji i antycypacji

W tym stadium uzależnienie przejmuje kontrolę nad myślami i codziennym funkcjonowaniem. Osoba uzależniona zaczyna obsesyjnie myśleć o zdobyciu i zażyciu substancji, nawet jeśli przez pewien czas była w stanie powstrzymać się od jej używania. Pojawiają się silne pragnienia (głód substancji), które mogą być wywołane przez stres, negatywne emocje lub kontakt z bodźcami kojarzonymi z wcześniejszym używaniem (np. określone miejsca, ludzie, sytuacje). W tej fazie często dochodzi do nawrotów, ponieważ impuls do sięgnięcia po substancję staje się dominujący, nawet wbrew wcześniejszym postanowieniom o abstynencji.

Psychodeliki w walce z zaburzeniami psychicznymi

W latach 50. odkryto grupę leków, które miały potencjał zmiany świadomości. Te nowe leki zmieniające percepcję nazwano halucynogenami. Najdokładniej zbadanym halucynogenem jest LSD. Kilka badań sugerowało potencjał anty-nałogowy, wykazując poprawę samoakceptacji i relacji interpersonalnych oraz redukcję głodu i spożycia alkoholu w leczeniu alkoholizmu. Czy psylocybina w leczeniu uzależnień ma równie obiecujące wyniki?

Psylocybina, halucynogen występujący w niektórych gatunkach grzybów, zyskała ostatnio dużą uwagę w badaniach neuropsychologicznych. Wykazano, że zwiększa otwartość na doświadczenia, elastyczność poznawczą i behawioralną oraz poprawia nastrój, nastawienie i interakcje społeczne nawet po wielu miesiącach od jej przyjęcia. Badania z podwójnie ślepą próbą sugerują, że pojedyncza dawka może prowadzić do trwałych pozytywnych zmian, utrzymujących się nawet przez 25 lat.

Ponadto psylocybina wykazuje obiecujące działanie w łagodzeniu objawów depresji u pacjentów terminalnych, co podkreśla jej potencjał jako narzędzia terapeutycznego w leczeniu zaburzeń psychicznych.

Przebieg i wyniki terapii wspomaganej psylocybiną

W kontekście uzależnienia od alkoholu, badania prowadzone przez dr. Michaela Bogenschutza w USA wykazały, że podawanie psylocybiny w połączeniu z terapią psychologiczną przynosi istotne korzyści dla osób z alkoholizmem. W jednym z badań uczestnicy, którzy otrzymali dwie dawki psylocybiny oraz uczestniczyli w 12 sesjach terapii, wykazali znaczące zmniejszenie dni intensywnego picia o około 83% w porównaniu z grupą kontrolną, która otrzymała placebo.

Podobnie, w leczeniu uzależnienia od nikotyny, badania prowadzone na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa wykazały, że psylocybina może pomóc osobom uzależnionym od papierosów rzucić palenie. W jednym z badań 80% uczestników, którzy otrzymali psylocybinę w kontrolowanych warunkach, całkowicie rzuciło palenie po sześciu miesiącach, co stanowi znakomity wynik w porównaniu z tradycyjnymi metodami leczenia uzależnienia od nikotyny.

Badania w Polsce

W Polsce również prowadzone są badania nad medycznym zastosowaniem psylocybiny. Narodowe Centrum Nauki przeznaczyło 2 mln zł na badania nad jej zastosowaniem w leczeniu depresji, klasterowych bólów głowy oraz uzależnienia od alkoholu. Te wyniki sugerują, że psylocybina może stać się cennym narzędziem w terapii uzależnień, oferując alternatywę dla tradycyjnych metod leczenia.

Obiecująca przyszłość

Obecnie dzięki mniejszemu naciskowi ze strony prawnej, dotyczącej badań nad psychodelikami, naukowcy mają więcej możliwości by przyjrzeć się dokładniej tym substancjom i znaleźć nowe obszary ich zastosowania. Być może w przyszłości, psylocybina w leczeniu uzależnień może stać się czymś zupełnie normalnym , a opinia publiczna spojrzy bardziej obiektywnie na korzyści, jakie mogą wnieść do naszego życia. 

Dziękujemy za przeczytanie artykułu i zapraszamy do przeczytania kolejnego, dotyczącego wpływu psylocybiny na kreatywność!

Literature:

1. https://www.nhs.uk/live-well/addiction-support/addiction-what-is-it/
2. https://www.nature.com/articles/npp2009110
3. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14737175.2016.1220834#d1e188
4. Johnson MW, Sewell RA, Griffiths RR. Psilocybin dose-dependently causes delayed, transient headaches in healthy volunteers. Drug Alcohol Depend 2012;123:132-140.
5. Bogenschutz, M. P., Forcehimes, A. A., Pommy, J. A., Wilcox, C. E., Barbosa, P. C., & Strassman, R. J. (2015). „Psilocybin-assisted treatment for alcohol dependence: A proof-of-concept study„. Journal of Psychopharmacology, 29(3), 289-299.